Διεθνές συνέδριο για την αντιμετώπιση της Αδήλωτης Εργασίας-Σόφια Βουλγαρίας 29/9/2010

 

 

Στη Σόφια της Βουλγαρίας στις 30-9-2010 πραγματοποιήθηκε Διεθνές Συνέδριο για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας στην Ε.Ε.

Ελληνικό Κράτος: Αναπληρωτής Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης  Γεώργιος Κουτρουμάνης  και ο Ειδικός Γραμματέας του ΣΕΠΕ (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας Ελλάδας) κ. Μιχάλης Χάλαρης.

Την Εργατική πλευρά από πλευράς Ελληνικού Κράτους εκπροσώπησε το μέλος του Δ.Σ. της Γ.Σ.Ε.Ε. κ. Τιάκας Παναγιώτης.

            Από τα άλλα Κράτη (Βουλγαρία – Ρουμανία) συμμετείχαν οι αντίστοιχοι των παραπάνω φορέων.

            Συμμετείχαν επίσης από πλευράς Ε.Ε. ο Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για την βελτίωση Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound) κ. Jorma Karppinen.  Συμμετείχε η Περιφερειακή Διευθύντρια για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία,  κα Susanne Hoffmann.

            Συμμετείχε το μέλος του Γραφείου της Επιτρόπου της Ε.Ε. για θέματα Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Max Ube.

            Συμμετείχε επίσης η Εκπρόσωπος των Εργοδοτικών Οργανώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης  κα Elisaveta Gomann.

            Στο τέλος του Συνεδρίου υπογράφηκε κοινή συμφωνία συνεργασίας για την πάταξη της αδήλωτης εργασίας (μαύρη εργασία) μεταξύ των Υπουργών της Βουλγαρίας – Ρουμανίας και Ελλάδας.

 

-         Τα ποσοστά της αδήλωτης εργασίας που καταγράφονται στις αντίστοιχες χώρες κυμαίνονται από 35% - 70%

-         Σήμερα λόγω της κρίσης είναι η κατάλληλη συγκυρία να καταπολεμήσουμε την αδήλωτη εργασία

-         Οι εργοδότες αποτελούν παράδειγμα προς αποφυγήν όσο αφορά την αδήλωτη εργασία

-         Πρόληψη ή τιμωρία είναι το ερώτημα για την λύση της αδήλωτης εργασίας

-         Η πολιτική βούληση των Κυβερνήσεων είναι ο σημαντικότερος παράγων για την πάταξη της αδήλωτης εργασίας

-         Χαρακτηρισμός ποινικού αδικήματος ή όχι η αδήλωτη εργασία

 

Ο αγώνας για να παταχθεί η αδήλωτη εργασία λόγω της κινητικότητας του Κεφαλαίου και των ανθρώπων πρέπει να είναι συντονισμένος μεταξύ όλων των μερών για να λυθεί το πρόβλημα.

- Πολλοί θεωρούν τη αδήλωτη εργασία ως φυσιολογικό φαινόμενο. Η Κοινωνική ανοχή δεν έφτασε σ’ εκείνα τα όρια που επιβάλλει το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας.

- Δεν υπάρχει σύστημα πληροφοριών και παρακολούθησης της αδήλωτης εργασίας τόσο στην Ε.Ε. όσο και σε έκαστο Κράτος μέλος.

- Το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας στα βόρεια κράτη της Ε.Ε. δεν είναι τόσο αναπτυγμένο όσο στα νότια και στα νεοεισερχόμενα κράτη της Ε.Ε.

- Κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία Τράπεζας πληροφοριών και συνεργασίας μεταξύ κρατών για την καταγραφή του προφίλ των επιχειρήσεων που παραβιάζουν την Εργατική Νομοθεσία ώστε να μην απολαμβάνουν τα προνόμια του καλού επιχειρηματία.

- Απαιτείται διαρκής κοινωνικός διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και του κράτους για την εξαφάνιση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας. Είναι τεράστια η απώλεια σε εισφορές και φόρους από την αδήλωτης εργασία και παραοικονομία για τα κράτη.

- Ευαισθητοποίηση, εκστρατεία της κοινωνίας για να κατανοήσουν τι χάνεται από το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας αλλά κυρίως να κατανοήσουν τα οφέλη από την εξαφάνιση του φαινομένου αυτού.

- Ειδική εκστρατεία για να καταλάβουν οι εμπλεκόμενοι φορείς Κράτος – Εργοδότες – Εργαζόμενοι ότι τα οφέλη είναι μικρότερα όταν κρύβεις την αδήλωτη εργασία από όταν την εξαφανίζεις  (οι εργοδότες αποκλείονται από τις Τράπεζες, από τα δημόσια έργα, δεν συνεισφέρουν στο κοινωνικό σύνολο  κλπ.)

- Σήμερα ο έλεγχος της αδήλωτης εργασίας δεν είναι επαρκής κι αυτό ευνοεί την ανάπτυξή της.

- Κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία υγιούς επιχειρηματικής ατμόσφαιρας.

- Συμφωνήθηκε να εκπονηθεί σχέδιο δράσης καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας.

- Η αντιμετώπισή της σήμερα πρέπει να γίνεται με την μέθοδο του μαστιγίου και του καρότου  γιατί αυτόματα δεν λύνεται το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας.

 

            Ακολουθούν στο site του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Ν. Καβάλας (www.eykk.gr) οι ομιλίες που έκαναν στο συνέδριο οι εκπρόσωποι της Ελλάδας:

•    Αναπληρωτής Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Κουτρουμάνης Γιώργος

•    Ειδικός Γραμματέας ΣΕΠΕ, κ. Χάλαρης Μιχάλης

•    Εκπρόσωπος της  Γ.Σ.Ε.Ε., κ. Τιάκας Παναγιώτης

 

 

Εισήγηση του Εκπροσώπου της Γ.Σ.Ε.Ε.

κ. Τιάκα Παναγιώτη στο Διεθνές Συνέδριο για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας

στην Ευρωπαϊκή Ένωση

                                                                             

Οι περισσότερες απόπειρες καταγραφής του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας καταλήγουν σε προσεγγιστικές εκτιμήσεις.

Σε κάθε όμως περίπτωση η διερεύνησή τους στην ελληνική αγορά εργασίας εκτιμάται εμπειρικά ότι κυμαίνεται από 25-40 %. Βάση της εκτίμησης αυτής είναι το ποσοστό της παραοικονομίας, βασική πτυχή της οποίας είναι η αδήλωτη εργασία.

 

      Που εντοπίζεται η ανάπτυξη της Αδήλωτης Εργασίας;

      Η καταγραφή της ταυτίζεται με την εργοδοτική αυθαιρεσία που βρίσκεται στην Ελλάδα κυρίως στον Ιδιωτικό Τομέα Εργασίας.

1.      Στους 600.000 αδήλωτους ανασφάλιστους μισθωτούς. Πρόκειται για αόρατους εργαζομένους που δεν στοιχειοθετούν κανένα εργασιακό δικαίωμα.

2.      Στους 300.000 ψευδο-απασχολούμενους που παρουσιάζονται ως «ελεύθεροι επαγγελματίες», ενώ παρέχουν εξαρτημένη εργασία(Δελτίο παροχής Υπηρεσιών).

3.      Στους 200.000 εργαζόμενους με μερική απασχόληση , ενώ παρέχουν εργασίες πλήρες ωραρίου. Στα χαρτιά φαίνονται ως μερικά απασχολούμενοι, ενώ στην ουσία εργάζονται με πλήρες ωράριο.

4.      Μειωμένη ασφάλιση

Πολλές επιχειρήσεις, δεν παρουσιάζουν στα βιβλία τους τους πραγματικούς μισθούς. Αντιθέτως τους παρουσιάζουν  μειωμένους μόνο και μόνο για να είναι «σύννομες» ότι τους ασφαλίζουν.

5.      Τεκμαρτά ημερομίσθια

Ορισμένα επαγγέλματα που αμοίβονται με κυμαινόμενες αποδοχές, η ασφάλιση γίνεται με τεκμαρτά ημερομίσθια , τα οποία είναι πολύ κάτω από τις συνολικές αποδοχές.

6.      Ένταξη στον ΟΓΑ ασφαλισμένων στο ΙΚΑ

Με τους νόμους 3050/2002, 3232/2004 και τον 3518/2006 καταργείται η ασφάλιση στο ΙΚΑ για τους εποχικούς εργαζομένους των επιχειρήσεων τυποποίησης τροφίμων, αλλιεργάτες και αγρεργάτες και εντάσσονται στην ασφάλιση ΟΓΑ. Με τον τρόπο αυτό οι εργοδότες κερδοσκοπούν, αφού η εργοδοτική εισφορά στον ΟΓΑ είναι πολύ χαμηλότερη του ΙΚΑ.

7.      Παραβίαση της Εργατικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων

Στον Ιδιωτικό Τομέα είναι κανόνας η μη εφαρμογή των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.

8.      Μια άλλη πηγή εκδήλωσης της άτυπης εργασίας είναι οι μη απογραμμένες επιχειρήσεις, εκείνες δηλαδή που δεν έχουν νόμιμη ύπαρξη, που λειτουργούν παράνομα.

Η παραπάνω εργοδοτική αυθαιρεσία δεν παρουσιάζεται μόνο στους Εργοδότες του Ιδιωτικού Τομέα . Το κράτους και  η Τοπική Αυτοδιοίκηση δίνει το κακό παράδειγμα και στον τομέα αυτό (συμβασιούχοι, παράνομες συμβάσεις έργου). Το Κράτος καταγράφεται ως κλέφτης αφού 19 δις ευρώ σήμερα είναι η καταγραφή των οφειλών του σε ασφαλιστικά Ταμεία.

 

Παράγοντες που ευνοούν την αδήλωτη εργασία

-          Διαπιστώνεται ότι ένας συνδυασμός γεγονότων και προσανατολισμών πολιτικής ευνοούν την ανάπτυξη μιας υπόγειας αγοράς Εργασίας.

-          Η αυτοαπασχόληση στην Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε. 33% έναντι 15% της Ε.Ε. . Η κατάσταση αυτή υποκρύπτει αδήλωτη εργασία.

-          Παράλληλα παρατηρείται συγκράτηση πραγματικών αμοιβών , οι οποίες παρέχουν ισχυρά κίνητρα προσφυγής στην αδήλωτη εργασία.

-          Επίσης κρίσιμος παράγοντας ενίσχυσης της αδήλωτης Εργασίας είναι η μαζική εισροή μεταναστών από το 1990.

 

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ –ΚΑΤΑΝΕΜΕΤΑΙ Η ΑΔΗΛΩΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

      Οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας και οι τομείς υπηρεσιών που παρουσιάζουν διευρυμένα περιθώρια ανάπτυξης παράνομης απασχόλησης είναι: Η βιομηχανία, οι κατασκευές, το εμπόριο, επισκευές, πρωτογενής Τομέας(συλλογή αγροτικών προϊόντων, φρούτα, ελιές, σπαράγγια κ.λ.π.) Υπηρεσίες φύλαξης οικιακές υπηρεσίες, υπηρεσίες φροντίδας ηλικιωμένων. Στις υπεργολαβίες, διασυνοριακούς ομίλους επιχειρήσεων, τομέας της τέχνης, οι εποχιακοί εργαζόμενοι.

      Τα παραπάνω προκύπτουν και εμπειρικώς αλλά και από τις εκθέσεις πεπραγμένων του ΣΕΠΕ και ΙΚΑ(ελεγκτικοί μηχανισμοί).

Οι νέοι, οι ανειδίκευτοι, οι με χαμηλότερη εκπαίδευση, οι αλλοδαποί, οι φοιτητές, οι άνεργοι, συνταξιούχοι, δημοσίου υπάλληλοι, οι αυτοαπασχολούμενοι είναι εκείνοι που εμφανίζονται περισσότερο ως υποκείμενα της αδήλωτης εργασίας.

 

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΔΗΛΩΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1.      Καταρρέουν τα ασφαλιστικά Ταμεία. Τα ποσά που στερούνται κάθε χρόνο λόγω της παράνομης Εργασίας ξεπερνούν τα 6 δις ευρώ.

2.      Απαξιώνετε το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης και αξιώνονται λύσεις Ιδιωτικής ασφάλισης. Σε λίγο αν δεν ληφθούν μέτρα η αδήλωτη εργασία θα ξεπεράσει τη δηλωμένη.

3.      Τίθεται υπό αμφισβήτηση η υποχρεωτικότητα της ασφάλισης. Ο καλός εργοδότης σε λίγο θα εκλείψει.

4.      Μεγάλα τμήματα της μισθωτής Εργασίας οδηγούνται σε ατομικές λύσεις με ατομικές συμφωνίες.

5.      Ενισχύεται η κερδοσκοπία των επιχειρήσεων σε βάρος των Εργαζομένων, αφού η αδήλωτη εργασία συνδέεται με την καταστρατήγηση βασικών δικαιωμάτων των Εργαζομένων.

6.      Δημιουργείται αθέμιτος Ανταγωνισμός μεταξύ Εργοδοτών  αλλά και μεταξύ ασφαλισμένων και ανασφάλιστων εργαζομένων που απειλεί τις κατακτήσεις των εργαζομένων.

7.      Αποφυγή φορολογικών βαρών από Εργοδότες και Εργαζόμενους(δεν δηλώνουν εισοδήματα) με αποτέλεσμα να μην συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό του Κράτους.

8.      Προσβολή της αξιοπρέπειας του Εργαζόμενου τόσο ως ανθρώπου όσο και ως πολίτη αφού οποιαδήποτε απόπειρα καταγγελίας των φαινομένων αυτών θα σημαίνει αυτόματη απόλυση και «στιγματισμό» με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ξανάβρει εργασία. Εξάλλου επειδή η εργασία αυτή αποτελεί τη μοναδική πηγή εισοδήματός του, ούτε καν περνά η σκέψη να καταγγείλει την παρανομία. Έτσι αποδέχεται την προσβολή της αξιοπρέπειάς του, αφού το κράτος είναι ανίκανο να τον προστατεύσει ακόμη και όταν κάνει το πρέπον. Τόσο δε μεγάλη είναι η προσβολής της αξιοπρέπειας σε μερικές περιπτώσεις που αναγκάζεται σε κλειδωμένα υπόγεια γκαράζ να εργάζεται.

9.      Επειδή πολλές εργασίες που κάνουν οι αδήλωτοι εργαζόμενοι είναι συνήθως υψηλού κινδύνου, συχνά, δέχονται και τις επιπτώσεις των αποτελεσμάτων αυτής της εργασίας στο βωμό της διατήρησης της ζωής του από την εργασία(ατυχήματα, επαγγελματικές ασθένειες, ακόμη και χάσιμο ζωής τους προς χάρη της οκογένειάς τους.).

10.  Το υψηλό επίπεδο της αδήλωτης εργασίας έχει σημαντική επίπτωση στην ένδεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό του πληθυσμού.

11.  Η αδήλωτη εργασία αποτελεί διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς εργασίας και αποτελεί εμπόδιο ομαλής ένταξης στην αγορά εργασίας. Η υπόθεση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους μετανάστες.

Σε κάθε περίπτωση η λειτουργία μιας παράλληλης και δευτερεύουσας αγοράς εργασίας ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους για την εξασφάλιση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και διευρύνει τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες.

 

Συμπεριφορά Ανασφάλιστων-αιτίες μη καταγγελίας

1.    Δεν εμπιστεύονται τις αρμόδιες υπηρεσίες , τόσο για την εχεμύθεια όσο και για το αποτέλεσμα.

2.    Δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο προστασίας τους για να ενθαρρύνονται στην καταγγελία.

3.    Δεν έχουν αποδείξεις για να αποδείξουν την παρανομία και να διεκδικήσουν αναδρομικά την ασφάλισή τους.

4.    Η δικαστική εξουσία είναι χρονοβόρα για την ανεύρεση του δικαίου.

5.    Τα συνδικάτα δεν έχουν δυνατότητες παρέμβασης στην παραγωγική διαδικασία αλλά και στην δικαστική εξουσία.

 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

1.    ΕΛΕΓΧΟΣ-ΕΛΕΓΧΟΣ-ΕΛΕΓΧΟΣ αφού η συνείδηση για να διαμορφωθεί απαιτεί παιδεία κι αυτό είναι ένα μακροχρόνιο μέγεθος.

2.    Να χαρακτηρισθεί η αδήλωτη εργασία κακούργημα(ποινικό αδίκημα) .

3.    Ο εργοδότης να έχει το βάρος της απόδειξης για την αδήλωτη εργασία.

4.    Η απόλυση στον καταγγέλοντα να θεωρείται άκυρη.

5.    Να υπάρχει δυνατότητα προσφυγής στα δικαστήρια και από τα συνδικάτα.

6.    Να καταργηθεί ο χρόνος παραγραφής ασφαλιστικών δικαιωμάτων.

7.    Να γίνουν εργατοδικεία.

8.    Να ευαισθητοποιηθεί περισσότερο η κοινή γνώμη σχετικά με τους κινδύνους της αδήλωτης εργασίας και τα πλεονεκτήματα του νόμιμου συστήματος.

9.    Να προωθηθεί η διακρατική συνεργασία.

10.    Οι κοινωνικοί εταίροι να συμμετάσχουν στο μηχανισμό καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας(όπως συμβαίνει στον τομέα δομικών κατασκευών).

11.    Να αναληφθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες δράσεις από τους κοινωνικούς εταίρους.

12.    Δεν πρέπει να περιμένουμε η Ε.Ε. να προχωρήσει σε πρωτοβουλίες για λύση της μάστιγας αυτής. Πρέπει ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί να προχωρήσουμε για να βοηθήσουμε το βιοτικό επίπεδο, την κοινωνική συνοχή και τις ανισότητες που παράγει το σύστημα.

13.    Να γίνει ειδικό σώμα που θα συντονίζει και θα δρα για την καταπολέμηση της μαύρης οικονομίας.

14.    Να εισαχθεί σύστημα πληροφοριών ηλεκτρονικής επικοινωνίας σε όσους συμμετέχουν στην καταπολέμηση της μαύρης εργασίας.

15.    Καθιέρωση πληρωμής αμοιβών και εισφορών, φόρων μέσω Τραπεζών.

 

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

 

            Μια από τις μορφές δράσης και πάλης των συνδικάτων για την προώθηση και προστασία των επαγγελματικών, οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων τους είναι και η διαπραγμάτευση, ο διάλογος. Οι μορφές του κοινωνικού διαλόγου  είναι διμερής, τριμερής, πολυμερής.

            Στην Ελλάδα ο κοινωνικός διάλογος δεν αναπτύχθηκε στην έκταση που έχει γίνει σ’ άλλα δημοκρατικά συστήματα. Οι λόγοι είναι:

•    Η παρεμβατική κρατική πολιτική και ο αυστηρός έλεγχος στις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις.

•    Η κουλτούρα που διέπει την εργοδοσία πάνω σ’ αυτόν τον Τομέα.

•    Η αδυναμία των συνδικάτων.

Θα θέλαμε το υπάρχον τοπίο του κοινωνικού διαλόγου που σήμερα σκιαγραφείται από την τάση της παρέμβασης του Κράτους να αλλάξει. Να περιορισθεί ο παραδοσιακός παρεμβατισμός του ρόλου του Κράτους και να ενισχυθεί ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στη διαμόρφωση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων.

            Η μέχρι τώρα εξέλιξη του Εθνικού Κοινωνικού Διαλόγου δεν συνάδει με τον σκοπό των πολιτικών της Ε.Ε.

            Εντούτοις στον Ιδιωτικό Τομέα διαπιστώνεται ότι η διαδικασία διαπραγμάτευσης και υπογραφής των Ε.Γ.Σ.Σ. Εργασίας έχουν καταστήσει την Ε.Γ.Σ.Σ. Εργασίας παράγοντα σταθερότητας και προοπτικής συνεργασίας μεταξύ των Εργοδοτών – Εργαζομένων.

            Οι Κυβερνήσεις μέχρι τώρα έχουν επιχειρήσει πολλές απόπειρες εισαγωγής διαφόρων μορφών τριμερούς ή διμερούς διαβούλευσης με τους κοινωνικούς φορείς σε θέματα Απασχόλησης, συντάξεων και αλλαγής νόμων. Όμως πάντα ήταν για να δείξουν ότι θέλουν δήθεν τον διάλογο. Σπανίως αποκλίνουν από τους αρχικούς σχεδιασμούς τους.

            Το σ.κ. εκτιμά πως ο κοινωνικός διάλογος με την Κυβέρνηση είναι κρίσιμο εργαλείο. Όμως πρέπει οι κοινωνικοί εταίροι να είναι βασικοί συντελεστές στην υλοποίηση στόχων που τους αφορούν.

            Στο επίπεδο του Ιδιωτικού Τομέα και ειδικότερα στις διαβουλεύσεις με τους εργοδότες έχει καταγραφεί στις Σ.Σ.Εργασίας ότι μόνο το 21,4% τα τελευταία 20 χρόνια οι διαπραγματεύσεις καταλήγουν στον ΟΜΕΔ, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν την δυνατότητα να συμφωνούν.

            Εντούτοις στον Ιδιωτικό Τομέα λείπει ο ουσιαστικός διάλογος με τους εργοδότες για μεγάλα ζητήματα της εφαρμογής των κανόνων της  Εργατικής – Ασφαλιστικής – Αδήλωτης Εργασίας, κανόνων Υγιεινής & Ασφάλειας, Επιχειρησιακού Σχεδίου κλπ.

            Συχνά μας κατηγορούν ως συνδικαλιστές ότι δεν ξέρουμε άλλο τρόπο από την ένταση και τις απεργίες για την λύση των προβλημάτων. Είναι λάθος.  Απλά δεν υπάρχει το ειλικρινές πλαίσιο και η αμοιβαία θέληση να δούμε ΟΛΟΙ την πραγματικότητα (Κυβέρνηση – Εργοδότες – Εργαζόμενοι) μόνο που η διαφορά είναι ότι η Κυβέρνηση και οι Εργοδότες παίρνουν πάντα μόνοι τους τις αποφάσεις και εμείς τις υφιστάμεθα. Αν θέλουν ο κοινωνικός διάλογος να είναι ουσιαστικός και να έχει νόημα θα πρέπει αυτά που συμφωνούμε να τηρούνται.

 

            Κεντρικό ζήτημα για το σ.κ. είναι: Η ενημέρωση, η διαβούλευση αλλά και το δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων π.χ. σε ότι αφορά την οργάνωση στην εταιρεία, στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών, στην παραγωγή, τον οικονομικό σχεδιασμό και στην μελλοντική ανάπτυξη της εταιρείας. Δεν μπορεί το όραμα μιας Ευρωπαϊκής οικονομίας που βασίζεται στη γνώση, στις ποιοτικές θέσεις εργασίας, στην διασφάλιση του περιβάλλοντος, στην βελτίωση του ανταγωνισμού, να αφήνεται μόνο στις Κυβερνήσεις, στους Εργοδότες και να μην υπολογίζονται οι εργαζόμενοι.

            Δεν μπορεί η στάθμιση μεταξύ των επιλογών μείωση της Ανεργίας, της ανασφάλιστης εργασίας, της απορρύθμισης των Εργασιακών Σχέσεων, των κοινωνικών ανισοτήτων, της φτώχειας και της ανασφάλειας αφενός και αφετέρου της ελπίδας για μια ποιοτική ζωή, ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, παιδείας, κοινωνικής συνοχής και ασφάλειας να αποτελούν θέμα μόνο της Κυβέρνησης και των Εργοδοτών.

 

            Δεν μπορεί η Κυβέρνηση να παίρνει μόνο από τις εργοδοτικές οργανώσεις τις πληροφορίες της για την παραγωγική διαδικασία και να αγνοεί την εργατική πλευρά. Αυτή η μονομερία πρέπει κάποτε να τελειώσει.

 

 

ΟΜΙΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΑΣ  & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

κ. ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΓΕΩΡΓΟΥ

 

           

            Θεωρούμε Ιδιαίτερα σημαντικό το Διεθνές συνέδριο που πραγματοποιείται με την πρωτοβουλία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής της Βουλγαρίας, προκειμένου να αναπτύξουμε τις απόψεις μας, σε ένα όπως τα στοιχεία δείχνουν κοινό πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε.

            Είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά για εμάς να συμμετέχουμε στο συνέδριο αυτό.

            Η Ελλάδα, η Βουλγαρία αλλά και η Ρουμανία είναι από τις χώρες  της Ευρωπαϊκής  Ένωσης  με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αδήλωτης ή μαύρης εργασίας, όπως πολλές φορές αποκαλούμε αυτή τη μορφή εργασίας.

            Αρχικά, πιστεύω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε και αυτό αποτελεί και τη βάση της συνεργασίας μας στο συγκεκριμένο τομέα, ότι η αδήλωτη εργασία έχει σημαντικές αρνητικές συνέπειες.

            Συνέπειες για τους ίδιους τους εργαζόμενους που είναι εργαζόμενοι με πολύ περιορισμένα δικαιώματα . Λιγότερα δικαιώματα στην ασφάλισή τους, στην περίθαλψή τους, στις αμοιβές, στις συνθήκες εργασίας τους.

            Συνέπειες αρνητικές για την πραγματική οικονομία και τα δημόσια οικονομικά της κάθε χώρας. Λιγότεροι φόροι, λιγότερες εισφορές, λιγότερα έσοδα για τα ασφαλιστικά ταμεία και ευρύτερα για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

            Συνέπιες αρνητικές για τις συνεπείς επιχειρήσεις που υφίστανται έναν αθέμιτο ανταγωνισμό από επιχειρήσεις που απασχολούν εργαζόμενους με αδήλωτη εργασία.

            Όπως γνωρίζετε η Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο και τα δύο τουλάχιστον επόμενα χρόνια βρίσκεται σε μια πορεία εξέλιξης μιας μεγάλης προσπάθειας, να μειώσει τα μεγάλα ελλείμματα και το χρέος της.

            Στην κατεύθυνση αυτή υποχρεωθήκαμε να εφαρμόσουμε επώδυνα μέτρα που αποδέκτες ήταν σε μεγάλο βαθμό μισθωτοί και συνταξιούχοι.

            Ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα που ως χώρα αντιμετωπίζουμε, είναι το έλλειμμα του ασφαλιστικού μας συστήματος, βασική αιτία του οποίου είναι και η αδήλωτη εργασία.

            Όλοι οι έλεγχοι που πραγματοποιούμε αυτό το χρόνο δείχνουν ότι ένας τουλάχιστον στους τέσσερις εργαζόμενους στην Ελλάδα, εργάζεται με τη μορφή της αδήλωτης εργασίας.

 

Η ΑΔΗΛΩΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

            Στην Ελλάδα, το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας θεωρείται ότι άνθισε τη δεκαετία του ’90 με τη μεγάλη εισροή μεταναστών. Η αδήλωτη εργασία ανέρχεται περίπου στο 25% των εργαζομένων.

            Τα τελευταία χρόνια η αδήλωτη εργασία αυξήθηκε ιδιαίτερα λόγω της οικονομικής κρίσης και των δυσμενών εξελίξεων στην αγορά εργασίας (κλείσιμο επιχειρήσεων, μείωση των θέσεων εργασίας, αύξηση των απολύσεων, περιορισμός της ζήτησης, υψηλή ανεργία κ.ά.) που μειώνουν τις πιθανότητες για εύρεση κανονικής εργασίας και τη διαπραγματευτική δύναμη των αναζητούντων εργασία, προς τους όρους και τις συνθήκες εργασίας.

            Οι κύριες μορφές αδήλωτης εργασίας είναι οι υπερωρίες που δεν δηλώνονται, η δεύτερη εργασία, η απασχόληση συνταξιούχων, οι εποχιακές δραστηριότητες, η απασχόληση σε εργολάβους και σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, σε εργασίες που αφορούν την καθαριότητα, την κατ’ οίκον εργασία κ.ά.)

            Ειδικότερα, οι αλλοδαποί εργαζόμενοι αποδέχονται ευκολότερα μία αδήλωτη εργασία, καθώς στερούνται συχνότερα οικογενειακής κάλυψης, επιδεικνύουν μεγαλύτερη κινητικότητα στην αναζήτηση εργασίας, καλύπτουν θέσεις εργασίας που εν είναι ελκυστικές στους ημεδαπούς και ενδεχομένως δεν προσδοκούν να πάρουν σύνταξη. Επίσης, ένα μεγάλο μέρος της αδήλωτης εργασίας περιλαμβάνει παράνομα διαμένοντες εργαζόμενους στη χώρα μας,  οι οποίοι κατά κανόνα παράγουν αδήλωτη εργασία.

 

ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΔΗΛΩΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

            Για όλους αυτούς τους λόγους, η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας αποτελεί προτεραιότητα της ελληνικής κυβέρνησης, περισσότερο παρά ποτέ, αφού η ύπαρξή της αποτελεί εμπόδιο για τις οικονομικές, τις δημοσιονομικές και κοινωνικές πολιτικές.

 

Άξονες παρέμβασης:

1.      Περιορισμός της οικονομικής ελκυστικότητας της αδήλωτης εργασίας μέσω μείωσης του μη μισθολογικού κόστους

Τα προγράμματα επιδότησης ασφαλιστικών εισφορών μέσω της μείωσης του μη μισθολογικού κόστους, πέρα από το ρόλο τους στην προώθηση της απασχόλησης και την ανάσχεση της ανεργίας, μπορούν να λειτουργήσουν επικουρικά στην αποτροπή χρησιμοποίησης αδήλωτης εργασίας.

 

2.      Περιορισμός της οικονομικής ελκυστικότητας της αδήλωτης εργασίας μέσω ενός δικαιότερου φορολογικού συστήματος:

Οι αλλαγές που φέρνει η αναμόρφωση του φορολογικού πλαισίου Ν.3842/2010  (ΦΕΚ58Α/23,4,2010) «Αποκατάσταση φορολογικής δικαιοσύνης και αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και άλλες διατάξεις» αποσκοπούν στη δίκαιη ανακατανομή των φορολογικών υποχρεώσεων, ενώ στόχος  είναι ένα σύστημα φορολόγησης που δεν επιτρέπει την απόκρυψη και την αποφυγή δήλωσης φορολογητέας ύλης.

 

3.      Μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος

Στο πλαίσιο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, «Νέο Ασφαλιστικό Σύστημα και συναφείς διατάξεις, ρυθμίσεις στις εργασιακές σχέσεις, Ν.3863/2010, ΦΕΚ115α/,15.10.2010» η κυβέρνηση στρέφει το ενδιαφέρον της και στον έλεγχο της ανασφάλιστης εργασίας. Η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, στο βαθμό που σχετίζεται με την ουσιαστική κα αποτελεσματική καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Ωστόσο, θεωρείται αυτονόητο ότι κάτι τέτοιο δε μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την είσπραξη των προβλεπόμενων ασφαλιστικών εισφορών και τη διεύρυνση της βάσης των εσόδων αυτών με τον περιορισμό της αδήλωτης εργασία.

 

Προς την κατεύθυνση αυτή, επιμέρους ρυθμίσεις αφορούν:

•        Αμοιβή και παρακράτηση εισφορών περιστασιακώς απασχολουμένων (Άρθρο 20 του νέου ασφαλιστικού νόμου)

Αναφορικά με την οικιακή εργασία, συνδέεται πολύ συχνά με ανασφάλιστη εργασία των οικιακών βοηθών των παρόχων κατ’ οίκον περίθαλψη ηλικιωμένων ή φροντίδας παιδιών και αφορά κυρίως γυναίκες υπηκόους τρίτων χωρών, όχι σπάνια μη νόμιμα διαμενόντων στη χώρα. Επίσης αφορά σημαντικά μεγάλο αριθμό εργατών στον αγροτικό τομέα.

Πέρα από την ανάγκη διασφάλισης των δικαιωμάτων των ατόμων που προσφέρουν τις υπηρεσίες αυτές και με δεδομένη τη δυσκολία ελέγχου της οικιακής εργασίας, θεσμοθετείται νέος τρόπος πληρωμής του προσωπικού αυτού, ώστε η παρακράτησης των εισφορών που τους αναλογούν να γίνεται ταυτόχρονα με την καταβολή της αντίστοιχης αμοιβής. Για το λόγο αυτό, η πληρωμή με ειδικής μορφής επιταγή (εργόσημο) γίνεται πλέον υποχρεωτική, πράγμα που οδηγεί στην ένταξη όλων αυτών των ατόμων στο σύστημα ασφάλισης, με ένα τρόπο που δεν επιβαρύνει γραφειοκρατικά τον εργοδότη.

 

•        Συμβάσεις εργολαβίας εταιρειών παροχής υπηρεσιών (Άρθρο 68 νέου ασφαλιστικού νόμου)

Θεσπίζεται μια σειρά κανόνων προς διασφάλιση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, οι οποίοι απασχολούνται μέσω εταιρειών παροχής υπηρεσιών – εργολάβων. Παράλληλα, συμβάλλει στη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για τον εντοπισμό της αδήλωτης εργασίας και την αντιμετώπισή της.

 

•        Παροχή κινήτρων για τον ασφαλισμένο ώστε να επιδιώκει τη μη απώλεια ημερών ασφάλισης μέσω της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης

Δημιουργία κινήτρων για τους ίδιους τους εργαζόμενους Έλληνες και μετανάστες, να ασφαλίζονται για όλες τις ημέρες εργασίας (οι μετανάστες συχνά αρκούνται στον απαραίτητο αριθμό ημερών ασφάλισης για την άδεια παραμονής τους και την απόκτηση βιβλιαρίου υγείας ενώ πολλοί αρκούνται στη συμπλήρωση 15ετίας για την κατοχύρωση της κατώτατης σύνταξης).

 

•        Ρυθμίσεις για τη διαδοχική ασφάλιση, ώστε να ευνοείται η ασφαλιστική κινητικότητα των εργαζομένων.

 

4.      Συντονισμός των ελεγκτικών μηχανισμών με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων ελεγκτικών μηχανισμών.

 

Προς την κατεύθυνση αυτή, από την αρχή του έτους, μικτά κλιμάκια ελέγχου ΙΚΑ, ΣΕΠΕ διενεργούν ελέγχους ώστε να αντιμετωπισθεί η εισφοροδιαφυγή μαζί με την φοροδιαφυγή και την τήρηση των συνθηκών εργασίας (υγεία απασχολουμένων, εργατικά δικαιώματα). Με τα μικτά κλιμάκια επιτυγχάνεται εξοικονόμηση πόρων και συντονισμός των συμπληρωματικών ελεγκτικών λειτουργιών των δυο υπηρεσιών.

Επίσης θεσπίζεται η δυνατότητα συγκρότησης μικτών κλιμακίων ελέγχου (Άρθρο 33/ Ν.3863/2010) αποτελούμενα από υπαλλήλους της Διεύθυνσης Επιθεώρησης της ΓΓΚΑ και από υπαλλήλους των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης πλην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, που υπηρετούν στις Διευθύνσεις Επιθεώρησης  και στα Τμήματα Εσόδων αυτών. Το μέτρο αυτό θα συμβάλει τα μέγιστα στην καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και της ανασφάλιστης εργασίας.

            Στην ανασύσταση του Σώματος Επιθεωρήσεων Εργασίας και στην ηλεκτρονική διασύνδεσή του με το ΙΚΑ και τον ΟΑΕΔ, ώστε να εντοπίζονται άμεσα οι ανασφάλιστοι, προχωρεί το Υπουργείο Εργασίας, μέσα από σχετικό Σχέδιο Νόμου, σύμφωνα με το οποίο, το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, θα εποπτεύει πλέον τα εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα όλων των ταμείων και οργανισμών (Εθνικός Φορέας Εργασίας και Ασφάλισης) με τη δημιουργία πολυεπίπεδου μηχανισμού.

 

 

 

5.      Ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας και επιβολής κυρώσεων

Στο νομοσχέδιο για την ανασύσταση του Σώματος Επιθεωρήσεων Εργασίας προβλέπονται, πέρα από την αύξηση των Επιθεωρητών Εργασίας  και της έντασης των ελέγχων που θεωρούνται αυτονόητα, μια σειρά ρυθμίσεων:

 

•        Αναβάθμιση του ρόλου του Επιθεωρητή Εργασίας

•        Βασική τομή αποτελεί η υποχρεωτική καταβολή του 100% του βεβαιωμένου από τους Επιθεωρητές Εργασίας προστίμου, χωρίς να αναστέλλεται η εκτέλεση της πράξης με την άσκηση των ένδικων μέσων, η κρίση των οποίων είναι συχνά χρονοβόρα, με αποτέλεσμα να απαξιώνεται το νόημα της παράβασης.

•        Τυποποίηση των προστίμων βάσει ειδικού μαθηματικού προτύπου (αλγόριθμος), για ενιαία αντιμετώπιση της ίδιας παράβασης από όλους τους επιθεωρητές.

•        Τήρηση ενιαίου μητρώου επιχειρήσεων (δημιουργία μητρώου εργοδοτών και εργαζομένων / Καταγραφή μεταβολών της εργασιακής κατάστασης των εργαζομένων / Παρακολούθηση της υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων)

 

Είμαστε αποφασισμένοι για την καταβολή κάθε δυνατής προσπάθειας με στόχο την πάταξη κάθε είδους μαύρης εργασίας και της πλήρους εφαρμογής της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας. Στόχος είναι να μειωθεί το έτος 2010  κατά 10% και για κάθε επόμενο έτος μέχρι και το 2013 κατά 10% επιπλέον.

            Η επιτυχία των πολιτικών που αποσκοπούν στην μετατροπή της άτυπης εργασίας σε επίσημες μορφές απασχόλησης, εξαρτάται από τη συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων που σχετίζονται με τη φορολογία, την κοινωνική ασφάλιση, την εργατική νομοθεσία, τη μετανάστευση και την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου.

            Ωστόσο, ως σημαντικό παράγοντα θα πρέπει να συμπεριλάβουμε την ενημέρωση – ευασισθητοποίηση των πολιτών, πέρα από τις κυρώσεις, σχετικά με τους κινδύνους από την αδήλωτη εργασία, και την εγκαθίδρυση φορολογικής  και ασφαλιστικής συνείδησης, που συνδέονται με την παροχή ασφάλειας προς τους πολίτες, την εμπιστοσύνη στη δημόσια διοίκηση και την προαγωγή της κοινωνικής αλληλεγγύης.

            Ακόμα, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με σκοπό την πρόληψη των επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση έχει σχεδιάσει και υλοποιεί μέσω του ΟΑΕΔ, προγράμματα που αποσκοπούν στην διευκόλυνση της πρόσβασης των ανέργων στην απασχόληση μέσω της επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων για περίοδο έως και τέσσερα έτη, βάσει του άρθρου 18 του ν.3833/2010 «Προστασία της εθνικής οικονομίας – Επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης» (ΦΕΚ 40 Α) ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν οριζόντιες δράσεις αλλά και δράσεις με ομάδες στόχους περισσότερο ευάλωτες ομάδες  πληθυσμού, όπως οι νέοι και τα τουριστικά επαγγέλματα που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις της κρίσης.

 

Τα προγράμματα αυτά:

•    Παρέχουν κίνητρα στις επιχειρήσεις για την πρόσληψη ανέργων, συμβάλλοντας στη μείωση του μη μισθολογικού κόστους και

•    Συμβάλλουν στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, καθώς οι εργοδότες που εντάσσονται στα προγράμματα δεν έχουν πλέον κίνητρο να επιχειρήσουν να προσλάβουν ανασφάλιστους εργαζόμενους.

 

Κυρίες και Κύριοι,

Η σημερινή ημέρα είναι οπωσδήποτε σημαντική γιατί δίνει τη δυνατότητα σε φιλικές και γειτονικές χώρες να ανταλλάξουν απόψεις σε κρίσιμα θέματα, όπως αυτά των συνθηκών εργασίας.

            Είναι ακόμη πιο σημαντική η ημέρα αυτή, γιατί με τη συμφωνία που υπογράφουμε θέτουμε νέες βάσεις στη συνεργασία μας. Μια συνεργασία που σήμερα επιβάλλεται να είναι ακόμα πιο στενή μέσα στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται με την κινητικότητα των επιχειρήσεων και των εργαζομένων στην ευρύτερη περιοχή στο πλαίσιο της εφαρμογής του Κοινοτικού Δικαίου.

            Η ανταλλαγή τεχνογνωσίας αλλά και η παρακολούθηση της εφαρμογής των κανόνων επιβάλλει τη στενή αυτή συνεργασία των χωρών μας. Οι λαοί μας θα είναι εκείνοι που θα βγουν κερδισμένοι από τη συνεργασία των Κυβερνήσεών τους και των Φορέων τους.

            Για μια ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή με ανθρώπινο πρόσωπο, με κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη.

            Κύριε υπουργέ Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής της Βουλγαρίας θα μου επιτρέψετε να σας συγχαρώ για τις πρωτοβουλίες σας και να σας  ευχαριστήσω για τη φιλοξενία σας.

 

 

 

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΣΕΠΕ

(ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ)

Δρ.  ΧΑΛΑΡΗ  ΜΙΧΑΗΛ

 

Αδήλωτη Εργασία, Μετανάστευση, Κρίση

Πολιτικές αντιμετώπισης και κοινωνικά δικαιώματα

 

Ορισμοί αδήλωτης εργασίας

•    Ευρωπαϊκή Επιτροπή:  όλες οι αμειβόμενες δραστηριότητες που είναι νόμιμες ως προς τη φύση τους αλλά δεν δηλώνονται στις δημόσιες αρχές, λαμβανομένων υπ’ όψιν των διαφορετικών κανονιστικών ρυθμίσεων στα κράτη – μέλη

•    ΔΟΕ: το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων από εργαζόμενους και οικονομικές μονάδες οι οποίες – νομικά ή στην πράξη – δεν καλύπτονται ή καλύπτονται ανεπαρκώς από τις επίσημες ρυθμίσεις

Συνδυασμοί αδήλωτης εργασίας

•    Προσφορά και ζήτηση από ιδιώτες π.χ. ιδιαίτερα μαθήματα, φύλαξη παιδιών

•    Προσφορά από ιδιώτες και ζήτηση από επιχειρήσεις π.χ. παροχή υπηρεσιών εργαζομένου σε εταιρεία καθαρισμού όταν οι υπηρεσίες αυτές δεν δηλώνονται στις αρχές

•    Προσφορά από επιχειρήσεις και ζήτηση από ιδιώτες π.χ. εργασίες χωρίς απόδειξη σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, καταστήματα

•    Προσφορά από επιχειρήσεις και ζήτηση από επιχειρήσεις π.χ. στον τομέα των κατασκευών

Παράγοντες που ωθούν στη χρήση της αδήλωτης εργασίας

•    Ύψος ασφαλιστικών εισφορών

•    Ισχύοντες φορολογικοί συντελεστές

•    Ποσοστό ανεργίας

•    Έκταση της αυτοαπασχόλησης

•    Μεταναστευτικές ροές στην ελληνική αγορά εργασίας και

•    Εξέλιξη των πραγματικών αποδοχών

Παρατηρητήριο Απασχόλησης (2004)

•    Μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα: 29% περίπου του επισήμου ΑΕΠ

•    Απασχολούμενο εργατικό δυναμικό στην παραοικονομία είναι: περίπου 26%

•    Προϊόν και απασχολούμενο εργατικό δυναμικό στην παραοικονομία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και

•    Παραοικονομία στην Ελλάδα: μεγαλύτερη ακόμη και από αυτή χωρών με χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης

Που εντοπίζεται η αδήλωτη εργασία (στοιχεία 2007)

•    Εστίαση:38% (εκτίμηση που συμφωνεί με τα στοιχεία του ΙΚΑ για τον κλάδο)

•    Café-bar: 50% (αντίστοιχο ποσοστό εκτιμούν και Κοινωνικοί Επιθεωρητές Εργασίας)

•    Νυχτερινή διασκέδαση:55%

•    Φιλοξενία: 25%

•    Ταχυμεταφορές: 30%

•    Διανομές κατ’ οίκον: 60%

•    Υπηρεσίες ασφαλείας: πάνω από 25%

•    Καθαριότητα: 43%

•    Κατασκευές: 38%

•    Μεταποίηση: 26% για τη βιοτεχνία και 14% για τη βιομηχανία